Σπύρος Γραμμένος

Σπύρος Γραμμένος

Γεννήθηκε το 1980, έχει ζήσει στα Γιάννενα, στην Ηγουμενίτσα, στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα. Είναι τραγουδοποιός, έχει κυκλοφορήσει δύο δίσκους και τώρα ετοιμάζεται για τον τρίτο!

-Πόσο χρονών είσαι;

-35, το Φεβρουάριο θα γίνω 36.

-Συζυγική κατάσταση;

-Αυτά είναι προσωπικά, δεν απαντάω. Σιγά μη σου πω και το αγαπημένο μου χρώμα αν γίνεις δημοσιογράφος και δουλεύεις στην "Espresso" να έρθεις να με ρωτήσεις για την οικογενειακή μου κατάσταση, για τα ερωτικά μου.

-Aυτή ήταν η επόμενη ερώτησή μου. Αφού είμαστε από εφημερίδα λυκείου πώς ήταν για 'σένα το λύκειο;

-Δεν πήγα Λύκειο, τελείωσα το γυμνάσιο πάρα πολύ άσχημα, έμεινα σε 14 μαθήματα, για να σας δώσω κουράγιο. Στη τρίτη γυμνασίου δεν πήγα καν, ήμουν πάρα πολύ αρνητικός, δεν μου άρεσε ο τρόπος που λειτουργούσε το σχολείο.

Γενικά διάβαζα πάντα... λογοτεχνία, ποίηση από πολύ μικρός, αλλά όταν πήγαινα σχολείο δεν ασχολούμουν. Έμεινα σε 14 μαθήματα στην τρίτη γυμνασίου.

-Και μετά;

Με το που τελείωσα λοιπόν το γυμνάσιο έπρεπε να βρω κάτι να κάνω και τότε μου πρότεινε η μητέρα μου κάποια πράγματα -τότε ήμουν πιο μικρός από σας- μου λέει: “θέλεις να γίνεις ηλεκτρολόγος που είναι ο θείος σου, φανοποιός που είναι ο πατέρας σου, κομμωτής...” της απάντησα «Εγώ θα γίνω μουσικός» η κουβέντα μας πήγε κάπως έτσι «τι δουλειά θα κάνεις;» της είπα «θα παίζω μουσική» «ναι ωραία και τι δουλειά θα κάνεις» «θα είμαι μουσικός» «ναι αλλά η δουλειά σου ποια θα είναι;»

Δεν μπορούσε να καταλάβει ότι ένας άνθρωπος μπορεί να είναι μουσικός, πίστευε δηλαδή ότι ο Νταλάρας είναι κάτι διαφορετικό, κάτι ξεχωριστό που μπορεί να το κάνει!

Απ΄όλες τις προτάσεις που πέσανε (γιατί όντως δεν γινόταν να γίνω στα 14 μουσικός), διάλεξα να πάω στο κομμωτήριο της μάνας μου. Άρχισα να δουλεύω και μετά από έναν χρόνο πήγα στις σχολές του Ο.Α.Ε.Δ. , για κομμωτής.

Στο πρώτο έτος έμεινα μαθηματικά και περμανάντ. Οι φίλοι μου λέγανε “έχω μείνει αρχαία” κι εγώ έλεγα “έχω μείνει περμανάντ”. Ταυτόχρονα έπαιζα μουσική.

-Τους γονείς σου δεν τους πείραξε που έμεινες σε δεκατέσσερα μαθήματα, που δεν σου άρεσε το σχολείο, που δεν θα συνέχιζες στο λύκειο, και δεν θα ακολουθούσες το στερεότυπο σχολείο, πανεπιστήμιο, καλή δουλειά και οικογένεια;

- Δεν υπήρχε κάτι τέτοιο στην οικογένειά μου, δεν μου είπαν ποτέ κάνε αυτό ή εκείνο. Μου πρότειναν όμως κάποιες εναλλακτικές. Δεν έχω μετανιώσει που σταμάτησα το σχολείο, στεναχωριέμαι που το σχολείο δεν είναι έτσι όπως θα έπρεπε και που δεν μπόρεσε να με κρατήσει. Γιατί το σχολείο δεν μπόρεσε να με κρατήσει. Διάβασα όλα τα μαθήματα του αδερφού μου όταν πήγαινε αυτός λύκειο. Όταν πήγαινα, από την πρωινή προσευχή μέχρι τη τελευταία ώρα ήμουν αρνητικός, από το τρόπο που γίνονταν τα μαθήματα και στον τρόπο που λειτουργούσε γενικά το σχολείο.

-Ποια είναι η άποψη σου για αυτούς που φεύγουν στο εξωτερικό; Να μένουν ή να φεύγουν;

-Ο καθένας θα πρέπει να μένει εκεί που γουστάρει και όπως γουστάρει, ο κόσμος που φεύγει στο εξωτερικό δεν φεύγει επειδή γουστάρει,αλλά επειδή δεν αντέχει!  

Τη δική μου γενιά την βρήκε η κρίση στην πιο δημιουργική ηλικία.

-Πιστεύεις σε αυτό το σύστημα, ψηφίζεις γενικά;

-Έχω ψηφίσει κάποιες φορές, στο δημοψήφισμα δεν ψήφισα. Ο λαός δεν ήξερε τι ψήφιζε, ούτε αυτοί που του έλεγαν να ψηφίσει ήξεραν τι ψήφιζαν ακριβώς. Είναι σαν αυτή τη δήλωση του πρόεδρου του Εδεσσαϊκού:

https://www.youtube.com/watch?v=zE1nbMbuOXI  

Τέτοιο πράγμα ήταν και το δημοψήφισμα. Μόνο στην αλληλεγγύη, στις γειτονιές, στην άμεση δημοκρατία, σ' αυτό μπορώ να πιστέψω.

Πιστεύω στην Μαριδαλένα.

Αυτό το σύστημα έπρεπε να διδάσκουν στα σχολεία.

 Είναι ένα χωριό στην Ισπανία, που επί Φράνκο, ανήκε όλο σε ένα γαιοκτήμονα και δεν είχε ούτε νερό. Κανένας από το χωριό δεν δούλευε, είχανε χωράφια με ελιές, πιπεριές και δουλεύανε 3-4 εργάτες με μηχανήματα.

Κάποια στιγμή, ένα πιτσιρικάς που είχε περάσει ιστορικό τότε νομίζω, εξοργίστηκε, τους ξεσήκωσε όλους, κάνανε 3 χρόνια απεργίες, κλείσανε αεροδρόμια, δρόμους, φάγανε πάρα πολύ ξύλο αλλά κατάφεραν η κυβέρνηση να διώξει τον γαιοκτήμονα, όλη την περιουσία να την πάρει ο Δήμος και ξεκίνησαν να δουλεύουν όλοι στα χωράφια.

-Πότε ξεκίνησε αυτό;

-Νομίζω το '78 μάλλον. Αυτός ο πιτσιρικάς βγήκε δήμαρχος και είναι δήμαρχος ακόμα, το 2015.
Ζούνε σε ένα σύστημα στο οποίο δουλεύουν όλοι, έχουνε 0% ανεργία, 0% εγκληματικότητα, δεν έχουν αστυνομία γιατί δεν χρειάζεται, και από τον τελευταίο εργάτη που δουλεύει στο χωράφι, μέχρι το δήμαρχο, παίρνουν όλοι τα ίδια χρήματα. Νομίζω το μεροκάματο είναι 48 ευρώ την ημέρα.

Αν θέλεις σπίτι, πας στο δημαρχείο κάνεις αίτηση, βρίσκεις το χώρο και σου δίνει το δημαρχείο αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, τα υλικά, εργάτες, φτιάχνεται το σπίτι σου, δουλεύεις κι εσύ εκεί, και μετά δίνεις 15 ευρώ το μήνα μέχρι να το ξεχρεώσεις.

Στο ντοκιμαντέρ στο youtube, μιλάει κάποιος που ήταν υπουργός εδώ στην Ελλάδα και λέει “Μα καλά παίρνουν μόνο 48 ευρώ την ημέρα; Ποιος μπορεί να ζήσει με 48€ την ημέρα;” κι αυτός ο άνθρωπος ζει στην Ελλάδα και ήταν υπουργός...

-Άλλη ερώτηση λοιπόν, μπορείς να ζήσεις ως μουσικός εύκολα στην Ελλάδα?

-Καθόλου εύκολα, θα σου απαντήσω με ένα πάρα πολύ ωραίο ανέκδοτο που λέει: “Τι διαφορά έχει μια πίτσα από έναν μουσικό?”

-Τι;

- “Μία πίτσα μπορεί να ταΐσει μια ολόκληρη οικογένεια” .

Είναι δύσκολα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι λέω σε κάποιον: "Μη γίνεις μουσικός!". Ο καθένας πρέπει να κάνει αυτό που γουστάρει, όπως γουστάρει, και να κυνηγάει το  όνειρό του! 

-Θεωρείς πως με τη μουσική σου προετοιμάζεις κατάλληλα την κοινωνία, συμβάλλεις κι εσύ σε αυτήν την αλλαγή;

-Όχι δεν το πιστεύω, δεν μπορώ να πάρω εγώ τέτοια ευθύνη. Όταν βλέπεις μια κοινωνία ολόκληρη η οποία δεν έχει να ζήσει, δεν έχει να φάει, δεν έχει να ταΐσει τα παιδιά της και τα στέλνει στο εξωτερικό και εξακολουθούν να στηρίζουν τα ίδια πράγματα και δεν ανοίγουν τα μάτια τους να δουν κάτι άλλο,κάτι διαφορετικό, είναι πρόβλημα. Η μουσική και η τέχνη γενικότερα είναι πολιτική και πρέπει να είναι! Αλλά δεν νομίζω ότι τα τραγούδια τα δικά μου μπορούν να επηρεάσουν κάποιον. 

- Στα charts των ραδιοφώνων επικρατούν η pop και η ηλεκτρονική μουσική ενώ το δικό σου στυλ είναι άλλο , εμένα μου θυμίζεις πιο πολύ Πανούση. Τι σε ενέπνευσε να κάνεις τη μουσική σου όπως τη κάνεις, γιατί δεν είναι καθόλου mainstream και δεν ακολουθεί τα στερεότυπα

-Ωραία, χαίρομαι. Παλιά με πείραζε να μου λένε ότι θυμίζω Πανούση, με ενοχλούσε, επειδή ενώ έχω ακούσει πολύ Πανούση, οι επιρροές μου είναι άλλες, άλλοι τραγουδοποιοί που χάθηκαν και δεν έγιναν γνωστοί και γι' αυτό κι εγώ δεν περιμένω να γίνω γνωστός.

Ο Βασίλης Νικολαίδης , να τον ακούσετε, ο Θεόδωρος Αναστασίου, ο Γιάννης Μηλιώκας μου αρέσει πάρα πολύ!

Πιο πολύ μου αρέσουν τα περιγραφικά τραγούδια. Τα ραδιόφωνα αυτό που θέλουν στα τραγούδια είναι να παίζει το τραγούδι κι εσύ να διαβάζεις, να είναι αδιάφορα, όχι με την κακή έννοια, όχι πως δεν μπορώ να κατηγορήσω το σκυλάδικο, φυσικά και μπορώ. Ήταν ένα κομμάτι της σαπίλας που μας έφερε ως εδώ άλλωστε! Μέσα στο σκυλάδικο βέβαια βρίσκω πολύ ωραία τραγούδια, κάποια τραγούδια του Παντελίδη ίσως. Δεν θα τα βάλω σπίτι μου να τα ακούσω αλλά μπορώ να πω ότι είναι ειλικρινής ως τραγουδοποιός. Μου είναι αδιάφορο αυτό που λέει και όπως το λέει γιατί μπορώ να διαβάσω στο Καβάφη αυτό που λέει για το πόνο ενός ζευγαριού, αλλά σε αυτό που κερδίζει είναι ότι αυτό που κάνει, το κάνει τελείως λαϊκά, αυθεντικά, έτσι όπως του έρχεται, δεν θα πάω όμως να δώσω 400 ευρώ για να ανοίξω μπουκάλι.

-Σε έχουν επηρεάσει ξένοι καλλιτέχνες;

- Επειδή δεν ξέρω πολύ καλά αγγλικά μου είναι λίγο δύσκολο. Κυρίως με έχουν επηρεάσει ηχητικά κάποια ξένα σχήματα δηλαδή ο Tom Waits με έχει επηρεάσει πάρα πολύ. Δεν θέλω να μοιάζει η μουσική μου αλλά θέλω να κλέβω τις ιδέες του. Και οι Tiger Lillies μου αρέσουν πάρα πολύ!

-Δηλαδή σου αρέσουν οι ιδέες, κρατάς το concept αλλά το κάνεις όπως θα το έκανε ο Γραμμένος και όχι ο Tom Waits;

- Εγώ κλέβω πάρα πολύ(με την καλή έννοια πάντα)...όλοι κλέβουμε, απλά εγώ το λέω!
Διάβασα ένα βιβλίο πέρυσι το καλοκαίρι το “Κλέψε σαν καλλιτέχνης” του Austin Kleon και λέει αυτό: “τέχνη είναι να παίρνεις πράγματα που έχουν κάνει άλλοι και να τα κάνεις με το δικό σου τρόπο” .

-Πέρυσι είχατε κάνει μια αντιφασιστική συναυλία στο Gagarin, ποια είναι η άποψη σου για τα φασιστικά κινήματα που έχουν αναδυθεί τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα;

-Μάθανε τον άνθρωπο τα τελευταία χρόνια, να έχει ζωούλα, σπιτάκι, οικογενειούλα, δουλίτσα. Η μικροαστίλα είναι που έκανε τον άλλον, όταν τον πάτησαν κάτω και τον ισοπέδωσαν, αντί να ανοίξει τα μάτια του και να δει πώς μπορούμε όλοι μαζί να προχωρήσουμε, να φτιάξουμε τις γειτονιές μας, να φτιάξουμε μικρές κοινωνίες και να είμαστε ο ένας δίπλα στον άλλον, τους έπιασε μια εκδικητικότητα και στράφηκαν σε αυτόν που είπε θα τους δείρω όλους. Αυτό ήταν το ένα σκέλος. Το άλλο είναι ότι πιστεύω πως ένα τεράστιο ποσοστό από αυτούς δεν το έκανε από εκδίκηση, απλά είναι φασίστες. Δεν μπορούμε δηλαδή να δεχθούμε ότι έχουμε 300.000 φασίστες σε αυτή τη χώρα; Φυσικά και έχουμε καθίκια, ακραίους, τρελούς που εκφράζονται με μαχαίρια. Τι να κάνουμε… Απλά όσο καιρό αυτοί ήταν βολεμένοι, έπαιρναν έναν μισθούλη, ή βολευόταν το παιδί τους κάπου, έκαναν μια οικογενειούλα, και μπορούσαν να έχουν ένα σπιτάκι, δεν τους ενοχλούσε, όταν ξεβολεύτηκαν τους ενόχλησε και εμφανίστηκε η εκδικητικότητα κι ο φασισμός.

- Τι κάνεις τώρα;

-Τώρα κάνω διάφορα πραγματάκια εκτός Αθηνών και το Δεκέμβρη θα είμαι κάθε Σάββατο στο Σταυρό του νότου, να έρθετε!

-Με ποιους τραγουδιστές/τραγουδοποιούς συνεργάζεσαι πιο συχνά;

-Με το Μουζουράκη είμαστε πολύ φίλοι. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που με πίστεψε και με βοήθησε μόλις είχα έρθει στην Αθήνα, με τον Ζακ Στεφάνου έχουμε μια ιδιαίτερη σχέση, παίζουμε συχνά μαζί αλλά τώρα είναι στη Θεσσαλονίκη. Έχω πολλούς φίλους, δεν θέλω να αρχίσω ονόματα γιατί και δεν θα τελειώσουμε ποτέ, αλλά δεν θέλω να ξεχάσω και κάποιον.

-Κάτι άλλο πέρα από μουσική που κάνεις;

-Ήμουν κομμωτής 15 χρόνια.

-Σου άρεσε, θα το ξανάκανες;

-Μου αρέσει πάρα πολύ το κούρεμα, το κομμωτήριο όχι τόσο, κουρεύω φίλους, εμένα. Γενικά ασχολούμαι κατά διαστήματα με διάφορα, τώρα τελευταία με τα εικαστικά, αρχίζω να ζωγραφίζω, να κάνω με ξύλα, φωτιστικά, με πηλό. Δεν είμαι χαλαρός τύπος να κάτσω να πιω ένα καφέ και να ηρεμήσω, έτσι δίνω χρόνο στον εαυτό μου.

-Δεν σε κουράζει η διαδικασία του live; Το πριν και το μετά;

- Συνήθως νομίζουν πως αυτοί που παίζουν μουσική απλά πάνε δυο ώρες και παίζουν. Δεν είναι καθόλου έτσι! Εγώ μετά το live πάω κατευθείαν σπίτι μου. Η κούραση είναι αντίστοιχη με το να πηγαίνεις για τρέξιμο ή σ’ έναν αγώνα box. Μετά θα πήγαινες για ποτό; Πρέπει να κάνεις αποθεραπεία , πρέπει να χαλαρώσεις, δίνεις πάρα πολύ ενέργεια σε αυτό που κάνεις. Όσο για πριν προσπαθώ να είμαι ξεκούραστος ...Το πιο κουραστικό είναι ο δρόμος, τα τριήμερα, τα τετραήμερα...Εντάξει υπάρχουν κι αυτοί που ταξιδεύουν δύο μήνες. Φτάνεις, κάνεις ένα μπάνιο, δοκιμάζεις τον ήχο, παίζεις, τελειώνει το live, κοιμάσαι και φεύγεις.

Δεν γίνεται να κάνεις

 κάτι δημιουργικό

χωρίς να το αγαπάς!

 Είμαι από τους τυχερούς

κάνω αυτό που γουστάρω

και ζω από αυτό.

-Ποιο είναι το αγαπημένο σου κομμάτι;

-Δεν ξέρω, δεν μπορώ να απαντήσω, έχω πολλά κομμάτια που αγαπάω

-Πες ένα διαχρονικό

- Ο “ Θάνατος του κλόουν ” του Ιπποκράτη Εξαρχόπουλου με συγκινεί πάρα πολύ,

το “ Ζητώ Συγγνώμη ” του Γιάννη Μηλιώκα, είναι γενικά πολλά κομμάτια!

-Από πού ξεκίνησε η αγάπη σου για τις τιράντες;

-Είχα πάρει κάποτε ένα παντελόνι το οποίο μου ήταν φαρδύ, αλλά ήθελα να το φορέσω.
Τότε βρήκα κάτι τιράντες, τις οποίες τις έχω ακόμα και τις φοράω κανονικά, μου άρεσε, μαύρα φόραγα πάντα. Πλέον το μαύρο με τις κόκκινες τιράντες το αισθάνομαι σαν στολή εργασίας, η κολεξιόν του χειμώνα! 

 

Η ελπίδα είναι ό,τι χειρότερο, η προσδοκία είναι το σωστό. Η ελπίδα είναι κάτι θρησκευτικό…“αχ μακάρι να φτιάξουν τα πράγματα”, ενώ η προσδοκία είναι “πάμε να φτιάξουμε τα πράγματα”. Αυτό μου το είπε ένας φίλος πριν μερικά χρόνια. Δυστυχώς πιανόμαστε συνεχώς από κάτι άλλο, από την εκκλησία, τα κόμματα, την μπάλα αντί να πιάσουμε ο ένας το χέρι του διπλανού!

Δήμητρα Κακουριώτη

Ηλιάνα Κ.

Δημήτρης Μπότσας

Επιμέλεια: Δήμητρα Κακουριώτη
(Νοέμβριος 2015)