Portal

Το ανθρώπινο είδος διαθέτει έναν πολύ ικανό εγκέφαλο με τον οποίο μπορεί να αντιληφθεί τον κόσμο με τελείως διαφορετικό τρόπο από τα υπόλοιπα ζώα. Αυτό είναι γεγονός και συμβαίνει, επειδή τα ζώα με τους εγκεφάλους που διαθέτουν, απλά χρησιμοποιούν τις αισθήσεις και το ένστικτό τους για να προστατευτούν, να τραφούν και να αναπαραχθούν. Ο μόνος σκοπός που εξυπηρετούν είναι αυτός της εξέλιξης. Ο άνθρωπος όμως είναι διαφορετικός. Έχει φαντασία και ευφυΐα που του επιτρέπουν να βλέπει τον κόσμο από άλλη σκοπιά. Ακόμη, έχει εφεύρει έναν τρόπο να εξηγεί, προβλέπει και εκμεταλλεύεται τη φύση μέσω των επιστημών. Ας αναλογιστούμε λίγο την απάντηση στο ερώτημα γιατί υπάρχει ο άνθρωπος και ποιο σκοπό εξυπηρετεί; Πολλοί θα έσπευδαν να απαντήσουν μέσω της χρήσης μιας ανώτερης δύναμης που επενέβη με σκοπό την δημιουργία του ανθρώπινου είδους, αλλά καλύτερα να αφήσουμε αυτήν την θεωρία για τους εύπιστους.

Πώς όμως; Τα πάντα στο σύμπαν, ή καλύτερα στο μέρος του σύμπαντος που μπορούμε να εξετάσουμε, με βάση τις παρατηρήσεις μας, κυβερνώνται από κάποιους νόμους που ισχύουν πάντα και παντού, είναι δηλαδή καθολικοί. Αυτοί οι νόμοι ονομάζονται Φυσικοί Νόμοι τους οποίους μέσω επανειλημμένων προσπαθειών επιχειρούμε να κατανοήσουμε. Ο μόνος λόγος για τον οποίο πραγματώνεται ένα γεγονός είναι επειδή οι Φυσικοί Νόμοι το ανάγκασαν να συμβεί. Με άλλα λόγια, ισχύει η αρχή της αιτιότητας (τουλάχιστον στον μακρόκοσμο) προσφέροντας για κάθε συμβάν ένα αίτιο λόγω του οποίου οδηγηθήκαμε σε αυτό. Ακόμα, κάθε υλικό αντικείμενο αποτελείται από κάποιο αριθμό δομικών λίθων όπως τα άτομα ή στην προκειμένη περίπτωση που μιλάμε για ζωικούς οργανισμούς τα κύτταρα, τα οποία ακολουθούν πιστά τους προαναφερθέντες νόμους. Τα δισεκατομμύρια χρόνια αλληλεπιδράσεων μεταξύ της ύλης, οδήγησαν σε μια διάταξη της τελευταίας που επέτρεψε την ύπαρξη ενός φαινομένου, που εμείς αργότερα ονομάσαμε ζωή. Στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα παραπάνω από την συγκέντρωση μαζών που έχουν την εκπληκτική δυνατότητα να διατάσσουν ύλη με τέτοιο τρόπο ώστε αυτό που θα δημιουργήσουν να έχει την ίδια ιδιότητα (γονιμότητα). Το μαγικό με την φύση είναι αυτό που κάποιοι παραλείπουν από τον ορισμό της. Με τον όρο φύση εννοούμε συνήθως το σύνολο των ζωντανών οργανισμών. Παρόλα αυτά δεν θα ήταν παράλογο αν προσθέταμε στον όρο την ιδιότητα της φύσης να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες των οργανισμών της. Το πιο απλό παράδειγμα για να εξηγηθεί αυτό είναι η θεωρία του Lamarck που συνοψίζεται στις παρακάτω ιδέες :

Αξιοποίηση και παραμέληση -  οι οργανισμοί έχουν την δυνατότητα να παραμελούν χαρακτηριστικά που δεν χρειάζονται και να αξιοποιούν τα χρήσιμα.

Τα κεκτημένα χαρακτηριστικά κληρονομούνται – οι οργανισμοί κληρονομούν τα χαρακτηριστικά των προγόνων τους.

Στην εικόνα (1),  απεικονίζεται η "Καμηλοπάρδαλη του Lamarck".

Παρόλο που η δεύτερη προταση της θεωρίας του καταρρίφθηκε, η πρώτη επιβεβαιώθηκε επανειλημμένα γι’ αυτό θα επικεντωθούμε σε αυτή. Η φύση προσάρμοσε την καμηλοπάρδαλη στο φυσικό της περιβάλλον, ώστε να τραφεί πιο αποτελεσματικά. Οι καμηλοπαρδάλεις με μακρύτερο λαιμό επιβίωσαν στις λειψυδρίες και αναπαράχθηκαν μεταδίδοντας το γονίδιό τους, ενώ οι υπόλοιπες σιγά-σιγά πέθαναν. Αν αποδεχτούμε, όπως προηγουμένως, ότι τα πάντα απορρέουν από τους Φυσικούς Νόμους, η προαναφερθείσα ιδιότητα της Φύσης (να εξελίσσει τα είδη της), οφείλεται σε αυτούς και μόνο αυτούς. Είναι γνωστό ότι κάθε σύνθετος οργανισμός όπως ο άνθρωπος προέρχεται από πιο απλούς οργανισμούς, μέσω της εξελικτικής διαδικασίας. Δεν είναι τυχαίο που τα βακτήρια διαθέτουν έναν παρόμοιο μηχανισμό πολλαπλασιασμού της γενετικής τους πληροφορίας με εμάς και χρησιμοποιούν τα ίδια ακριβώς βιολογικά μακρομόρια. Συμπερασματικά, τα υλικά,  οι μηχανισμοί και οι διαδικασίες μέσω των οποίων δημιουργούμαστε διέπονται από τους Νόμους της Φύσης.

Για να απαντήσουμε και στο αρχικό ερώτημα, η ανθρώπινη ύπαρξη προέκυψε μέσω της εφαρμογής των Φυσικών Νόμων. Η καθολική ισχύς των Φυσικών Νόμων συνεπάγεται ότι μετά από την δημιουργία τους οι άνθρωποι πρέπει να κυβερνώνται από αυτούς. Αλλά πώς γίνεται οι καθημερινές μας πράξεις να μην ελέγχονται από εμάς, αφού εμείς οι ίδιοι συνειδητά τις επιλέγουμε; Οι δύο αυτές απόψεις έρχονται σε οξεία αντίθεση σε αυτό το σημείο. Η ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης προϋποθέτει την ύπαρξη ενός μηχανισμού παράκαμψης των Φυσικών Νόμων, ώστε να έχει την δυνατότητα να αποφεύγει την καθορισμένη από αυτούς μοίρα του μέλλοντός μας, πράγμα που ακούγεται ακόμα πιο περίεργο. Αν συνέβαινε αυτό, η Φύση θα είχε δημιουργήσει ένα όν με την δυνατότητα να την παρακάμπτει. Είναι θέμα γούστου ποια ιδεολογία επιλέγει να ακολουθήσει κανείς: ή η ελεύθερη βούληση είναι πραγματική και οι Φυσικοί Νόμοι δεν ισχύουν καθολικά αλλά με εξαιρέσεις ή οι τελευταίοι κυριαρχούν στο σύμπαν και η ελεύθερη βούληση είναι απλά μια ψευδαίσθηση. Παρόλο που και οι δύο προτάσεις ακούγονται δελεαστικές, οι παρατηρήσεις μας δύσκολα θα έκριναν  αληθή την πρώτη. Δεν έχει δει ποτέ κανείς το τυρί από το σάντουιτς του να παρακάμπτει τους φυσικούς νόμους και να αρχίζει να πετάει μέσα στο γραφείο του γεμίζοντάς το με μουστάρδα. Πράγματι, αν αγνοήσουμε την εγωιστική φύση του ανθρώπου, που τον ωθεί να πιστεύει ότι μπορεί να ελέγξει τουλάχιστον τις επιλογές του, αν όχι πολύ περισσότερα, τότε η μόνη λογική πρόταση είναι η δεύτερη. Δυστυχώς τις περισσότερες φορές αδυνατούμε ή ακόμα επιλέγουμε να μην είμαστε λιγότερο εγωιστές και όπως στην προκειμένη περίπτωση να οδηγούμαστε σε άτοπα, μη ορθολογικά αποτελέσματα· παράδοξα που δεν χρειάζεται να ψάξουμε πολύ για να τα βρούμε. Αν σκεφτεί κανείς την ευκολία με την οποία το ανθρώπινο είδος μπορεί να αυτό-αφανιστεί, αντιλαμβάνεται την παραφροσύνη που το χαρακτηρίζει. Είναι γεγονός ότι απειλούμαστε από τους εαυτούς μας όσο από κανέναν άλλον.

Ίσως ακόμα να μην είναι τα πυρηνικά όπλα τόσο επικίνδυνα όσο η ιατρική. Πέρα από τα μεγάλα κατορθώματα της, η ιατρική έχει καταφέρει να πάει κόντρα στη φύση με τον εξής τρόπο. Η ίδια η φύση έχει, όπως προαναφέραμε, έναν μηχανισμό με τον όποιο διακρίνει τους ισχυρούς οργανισμούς από τους υπόλοιπους και τους προωθεί, ώστε οι απόγονοι τους να κληρονομήσουν τα χαρακτηριστικά που τους βοήθησαν να επιβιώσουν, έτσι κάθε γενιά να γίνεται πιο ανθεκτική και ικανή να επιβιώσει. Όταν όμως η ιατρική επεμβαίνει στη διαδικασία αυτή, διατηρώντας στη ζωή οργανισμούς, οι οποίοι σε άλλες συνθήκες δεν θα είχαν επιβιώσει, προσφέρει στους πιο αδύναμους οργανισμούς την ευκαιρία να μεταδώσουν τα γονίδια τους και αυτά σε κάθε γενιά να διασκορπίζονται σε όλο και μεγαλύτερα ποσοστά του πληθυσμού. Μέσα σε ένα περιβάλλον όπου όλοι οι υπόλοιποι οργανισμοί προσαρμόζονται και εξελίσσονται συνεχώς, είναι αναπόφευκτο η άνθηση ενός εχθρικού απέναντι στον άνθρωπο οργανισμού που θα ξεπεράσει την ταχύτητα εξέλιξης των φαρμάκων και μέσω της εκμετάλλευσης αυτής της ευρέως διαδεδομένης αδυναμίας να συντελέσει στην ολική ή σε πολύ μεγάλα ποσοστά εξαφάνισή μας. Παρόλα αυτά η ιατρική αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σημερινής ζωής και δεν υπάρχει πολύς χώρος για την αμφισβήτησή της.

Κων/νος Γκάρτζος