“Graffiti” η παρεξηγημένη τέχνη του δρόμου

Τι είναι το graffiti; Η βασική ιδέα του graffiti είναι η αποτύπωση των συναισθημάτων και των αντιλήψεων του καλλιτέχνη σε έναν τοίχο ή σε έναν δημόσιο χώρο με σκοπό να περάσει κάποιο μήνυμα. Αν το καλοσκεφτούμε το graffiti εμφανίστηκε ως τρόπος καλλιτεχνικής έκφρασης από την προϊστορική ήδη εποχή. Δείγμα του αποτελούν οι τοιχογραφίες των ανθρώπων των σπηλαίων.

Στην σύγχρονη εποχή εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1960, στη Νέα Υόρκη την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη, όπου αναπτύχθηκε το μουσικό κίνημα του “hip-hop”. Γι’ αυτό, πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί μέρος της κουλτούρας του “hip-hop”. Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε πολύ αργότερα, γύρω στο 1980. Αποτελεί τρόπο έκφρασης νέων καλλιτεχνών. Μέσω του graffiti, οι νέοι επιχειρούν να εκφράσουν τη δική τους διαφορετική οπτική, αμφισβητώντας τα κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά στερεότυπα. Το κάθε έργο ακολουθεί κάποιες σταθερές, όπως το style και τη μορφή. Από την στιγμή που “βάφεται” σε έναν τοίχο, “ζωντανεύει”, επικοινωνεί και αλληλεπιδρά με τους θεατές του έργου. Αυτός άλλωστε, είναι και ο στόχος του καλλιτέχνη. 

Είναι γεγονός ότι το graffiti είναι μια αμφιλεγόμενη μορφή τέχνης. Άλλοι το θαυμάζουν και άλλοι το θεωρούν ως παράνομη και ποινική πράξη. Το κατά πόσο ο θεατής θεωρεί ένα έργο graffiti ως μια πράξη βανδαλισμού, εξαρτάται τόσο από το βαθμό που κατανοεί αυτό που βλέπει, όσο και από το αν ταιριάζει το έργο εκεί που είναι ή όχι. Για παράδειγμα ένα έργο graffiti ζωγραφισμένο στον πέτρινο τοίχο νεοκλασσικού, διατηρητέου μνημείου σίγουρα δεν προκαλεί το θαυμασμό του θεατή, αλλά την οργή του.

Υπάρχει τελικά αναγνώριση από τον κόσμο;

Την απάντηση μας την έδωσε ο Γιώργος, ένας νέος γραφίστας, τον οποίο και συναντήσαμε στο κέντρο της Αθήνας, στο Γκάζι να αποτυπώνει την σκέψη του πάνω σε έναν τοίχο.

Μας είπε χαρακτηριστικά:

“Το να είσαι γραφίστας είναι κάτι πολύ δύσκολο, αλλά και ταυτόχρονα κάτι πολύ όμορφο. Τι εννοώ λέγοντας αυτό; Εννοώ ότι υπάρχει πολύ μεγάλη αποδοκιμασία από ένα μεγάλο μέρος συμπολιτών μου, οι οποίοι θεωρούν την κουλτούρα που εκπροσωπώ βανδαλισμό και εν μέρει αναρχία. Επίσης απέναντι μας βρίσκεται το κράτος, το οποίο αντί να επαινέσει την τέχνη μας και να την αναδείξει μας τιμωρεί και μας τρέχει στα δικαστήρια, δεν φτάνει που δεν υπάρχουν νόμιμα μέρη για να βάψουμε τους ενοχλεί που βάζουμε χρώμα στη μαυρίλα του σήμερα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν εκείνοι που μας θαυμάζουν και μας επαινούν, οι οποίοι είναι κυρίως νέοι άνθρωποι, με ίδιες αντιλήψεις με ‘μας, νιώθουν καταπιεσμένοι και έχουν την ανάγκη από κάτι αληθινό σαν το graffiti”.

Όποια γνώμη και αν έχουμε για το graffiti στους δημόσιους χώρους, σίγουρα, κάποια στιγμή έχουμε θαυμάσει μέσα από ένα τέτοιο έργο στην πόλη μας, την τεχνική, την αρμονία των χρωμάτων, το ταλέντο του δημιουργού του. Σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, θα μπορούσαν να οριστούν συγκεκριμένοι χώροι, στους οποίους να επιτρέπεται το graffiti έτσι ώστε οι γραφίστες να μπορούν να εκφραστούν, υποστηρικτές τους να μπορούν να θαυμάσουν τα έργα τους και οι πολέμιοί τους να μην ενοχλούνται.

Κωστής Αθανασόπουλος