Portal

-Πότε και πού γεννηθήκατε;

Αρχικά, εγώ δεν είμαι καμιά εξουσία να δίνω συνεντεύξεις απλώς ήρθατε να σας πω ορισμένα πράγματα. Γεννήθηκα στους βαλκανικούς πολέμους στο Αγρίνιο και τώρα είμαι 103 ετών και ένα πράγμα λέω: ευχαριστώ τον Θεό που με έκανε όπως με έκανε και έζησα όπως έζησα σήμερα! Βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να πω ότι είμαι ευχαριστημένος, αν και η ζωή μου υπήρξε πολύ δύσκολη.

-Πείτε μας λίγα λόγια για τη ζωή σας σε σχέση με τον πόλεμο.

Λοιπόν ακούστε ευρισκόμεθα στον Αύγουστο του 1940 ήταν η εορτή της Παναγίας της Τήνου και ένα υποβρύχιο αγνώστου εθνικότητος, αλλά γνωστό (Ιταλικό) επήγε και ετορπίλισε την «Έλλη». Μετά τον τορπιλισμό της φάνηκε ότι η Ιταλία θέλει να μας επιτεθεί. Ο Χίτλερ υποχρέωσε το Μουσολίνι να ξεκαθαρίσει την πτέρυγα από εδώ για να επιτεθεί προς την Ρωσία. Την 28η Οκτωβρίου ο Μουσολίνι εγκάλεσε τη νύχτα στις 2 και 3 η ώρα τον πρωθυπουργό και ζήτησε άδεια για να περάσει ο Ιταλικός στρατός από την Ελλάδα. Όμως, το πέρασμα του στρατού σημαίνει και υποταγή και ο Μεταξάς που ήταν πρωθυπουργός είπε: «Όχι». Μπορεί να μην είπε ο ίδιος το «Όχι» αλλά δεν επέτρεψε να περάσουνε. Μεταξύ άλλων και εγώ είχα αναλάβει την άμυνα του Καπακιού. Είχαμε οργανώσει τις θέσεις, ήμουνα δε εις το πεδινό πυροβολικό το οποίο βοηθάει το πεζικό, δεν πολεμάει, γιατί δεν βλέπει τον εχθρό. Τον εχθρό που είναι καμουφλαρισμένος τον βλέπει ο λοχαγός, ο οποίος είναι σε ορισμένα σημεία και δίνει εντολές.

-Εσείς πώς μπήκατε στον πόλεμο με τους Ιταλούς;

Ένα πρωί μας ξυπνάει ο διοικητής της μοίρας και μας λέει ότι οι Ιταλοί μας κήρυξαν τον πόλεμο, επειδή δεν τους επέτρεψε ο πρωθυπουργός να περάσουν και ότι εμείς θα πολεμήσουμε για την τιμή των όπλων. Δεν μας το είπε αλλά αυτό σήμαινε ένα πράγμα, δηλ. δεν τα παραδίδουμε και ας έρθουν να τα πάρουνε! Θυμάμαι στην πρώτη μάχη ένας μικρός κάμπος γέμισε πτώματα Ιταλών… Δεν το περιμένανε αυτό το πράγμα, έκαναν οπισθοχώρηση, επήγαν, ανασυνταχθήκαν και ξανακάνανε και άλλη επίθεση, αλλά και εκείνη την απεκρούσαμεν χωρίς πεζικό, με πέτρες. Μια εφημερίδα, την Καθημερινή την έβγαζε τότε ο Γεώργιος Αγγέλου Βλάχος, ο περίφημος γάρ και απευθύνεται στο Χίτλερ και του γραφεί: «Εξοχότατε εάν αντί στρατού παρατάξουμε στα σύνορα μας εκατό χιλιάδες ακρωτηριασμένους με τον πόλεμο που είχαμε με τους Ιταλούς, θα τους χτυπήσετε και αυτούς. Αλλά όχι! Από τον ολίγον ή πολύν στρατόν που μας απομένει θα πολεμήσουμε, όπως πολεμήσαμε και στα βουνά της Αλβανίας». Μέχρι και ο παγκόσμιος τύπος έγραφε για τα κατορθώματα του ελληνικού στρατού, ότι δηλ. ήρωες πολεμούσαν σαν Έλληνες! Και σήμερα φτάσαμε στο σημείο να είμαστε οι αποδιοπομπαίοι τράγοι της Ευρώπης… Βέβαια, δε ξέρω αν τα λέω καλά, είμαι αρκετά μεγάλος.

-Τι σπουδάσατε;

Οικονομικά. Άλλα τότε άλλα σήμερα, δεν έχουνε καμιά σχέση εκείνα με τα σημερινά. Έπειτα να έχουμε υπόψη μας ότι «τὰ πάντα ῥεῖ». Τίποτα δεν μένει μόνιμο και σταθερό, όλα αλλάζουν! Το μόνο γνωστό είναι ότι τα πάντα αλλάζουν.

-Σε ποια ηλικία πήρατε πρώτη φορά μέρος στον πόλεμο;

Την πρώτη φορά ήμουνα περίπου 30 χρονών την δεύτερη ήμουνα 36 χρονών. Όταν ξεδιαλύθηκε το κράτος που μπήκανε οι Γερμανοί απολυθήκαμε και εμείς αυτομάτως, δεν υπήρχε στρατός όμως όταν έχασαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Ξανά αρχίνησε λοιπόν το κράτος το 1945 ή 1946, αλλά είχε αρχίσει τότε ο εμφύλιος πόλεμος και επιστρατεύθηκα το Μάρτιο του 1948 και το 1949 τραυματίστηκα.

-Πώς αισθανθήκατε όταν σας είπαν να πάτε να πολεμήσετε;

Νέος ήμουνα δεν έδωσα καμιά σημασία και όταν μας επιστράτευσαν αλλά και στον πόλεμο ποτέ δεν είχα την εντύπωση ότι θα σκοτωθώ.

-Ήταν δύσκολο για εσάς να αφήσετε πίσω τα παιδιά σας και να πάτε στον πόλεμο;

Δεν ήξερα τι θα πει πόλεμος, δηλαδή ήξερα αλλά δεν έδωσα καμιά σημασία στον εμφύλιο πόλεμο που ήτανε κάπως πιο δύσκολα, γιατί στον πόλεμο με τους Ιταλούς ξέραμε που να φυλαχτούμε, ενώ με τον εμφύλιο δεν μπορούσες να ξέρεις που θα φυλαχτείς. Παντού ήτανε εχθροί. Ήτανε κατάρα Θεού… Είχα δώσει σε ένανε ένα τηλεγράφημα που έγραφε ότι είμαι καλά και το έστελνε κάθε μέρα.

-Ποιες ήταν οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε όταν βρισκόσασταν στο μέτωπο;

Χειμώνας άρχισε όπως και τώρα δεν μας έκανε εντύπωση νέοι άνθρωποι ήμασταν. Οι νέοι άνθρωποι δεν σκέφτονται και πολύ τον θάνατο. Εγώ ποτέ δεν σκέφτηκα ότι θα πεθάνω.

-Μας είπατε προηγουμένως ότι τραυματιστήκατε, πώς;

Με σφαίρα, η οποία από την πυροβολική χώρα έμπηγε στον οπίσθιο γλουτό. Κάναμε ξεκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Πελοπόννησο και σε μια διάβαση που είχανε ενέδρα αυτοί και περνάγαμε εμείς, με χτυπήσανε. Αυτά γίνονται στον πόλεμο σε 1 δευτερόλεπτο μπορεί να κριθεί η ζωή σου.

-Τραυματιστήκατε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου;

Ναι στον εμφύλιο και ήμουνα 6 μήνες στο νοσοκομείο για μηριαία αναπηρία. Ήταν πολύ σοβαρό, είχα πολύ μεγάλη απώλεια αίματος, αλλά ο Θεός δεν με άφησε ποτέ, πάντοτε με προστάτευε.

-Τι πιστεύετε για τον εμφύλιο πόλεμο; Πώς ξεκίνησε και βασικά γιατί ξεκίνησε;

Θέλανε οι αριστεροί η Ελλάδα να πάει με το μπλοκ της Ρωσίας. Εάν η Ελλάδα πήγαινε στο ανατολικό μπλοκ θα ήμασταν, όπως η Αλβανία ή η Βουλγαρία ή η Ρουμανία κ.τ.λ. Ευτυχώς, όμως, η τότε κυβέρνηση και όσοι ήτανε παρέμειναν και πολεμήσαμε. Βέβαια αυτό το λέω τώρα και κυρίως τώρα που βλέπουμε το αποτέλεσμα, γιατί θα ήμασταν όπως οι Αλβανοί και οι Βούλγαροι και θα ψάχναμε και εμείς να φάμε μια φέτα ψωμί. Ναι μεν έγιναν σφάλματα, πολλά σφάλματα όταν άρχισε ο μεσοπόλεμος και άρχισε η ανασυγκρότηση της Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι δηλαδή έβγαζαν τα μηχανήματα τα παλιά που είχανε και πηγαίναμε εμείς και αγοράζαμε τα παλιοσίδερα, περνάμε δάνεια από τα ασφαλιστικά ταμεία -που σήμερα θέλουνε να μας αφήσουνε χωρίς σύνταξη, έπαιρναν τα λεφτά και τα έδιναν σε αυτούς που θέλανε να φτιάξουν εργοστάσιο, απήγανε και περνάνε ορισμένα παλιοσίδερα και τα λεφτά τα φυλάγανε στην Ευρώπη, ένα σφάλμα τεράστιο! Έπειτα ήτανε συνεχώς συντηρητικές οι κυβερνήσεις και δεν αφήνανε να αυξηθούνε ούτε οι μισθοί ούτε οι συντάξεις ούτε και οι τιμές των προϊόντων, υπήρχε μια κατάσταση στάσιμη και μόνιμη.

-Τι δουλειά κάνατε πριν συνταξιοδοτηθείτε;

Τελείωσα την Πάντιο το 1934. Όταν επήγα στρατιώτης, ήμουν δόκιμος έφεδρος αξιωματικός στην Χαλκίδα υπηρέτησα εκεί και το 1935 απολύθηκα. Το 1938 η Αγροτική Τράπεζα ζητούσε 200 πτυχιούχους. Μετά από διαγωνισμό ήμουνα μέσα σε αυτούς και πραγματικώς πήγα και δούλεψα στην Αγροτική Τράπεζα, όπου δουλειά μας ήταν να φτιάξουμε τους συνεταιρισμούς.

-Μετά τον πόλεμο πώς ήταν η Ελλάδα;

Δεν υπήρχε Ελλάδα. Εξουσία πρωτογενή δεν είχαμε εμείς. Ναι μεν ο κόσμος ζούσε στο ίδιο μέρος αλλά δεν είχαμε κυβέρνηση δική μας, ήτανε δοτή κυβέρνηση η εξουσία που είχαμε, δεν είχαμε κράτος… Μας καταργήσανε εκείνο που είχαμε δεν ήτανε ελληνικό κράτος, κατ' ευφημισμόν ήτανε κράτος! Γερμανοί λέγανε κάνετε ετούτο κάνετε εκείνο και κάναμε αυτό που μας λέγανε. Υπηρέτες ήμασταν, όπως και τώρα! Το ίδιο γίνεται, έρχονται οι μεγάλοι κεφαλαιούχοι. Διότι όταν έγινε η Ευρώπη, ορισμένοι ιδεολόγοι Γάλλοι και Γερμανοί συναντήθηκαν και είπαν: «Γιατί κάθε 10, 20, 30 χρόνια κάνουμε από έναν πόλεμο και καταστρέφουμε τους ανθρώπους, καταστρέφουμε την Ευρώπη, πεθαίνει ο λαός κ.τ.λ.; Ας βρούμε τι μας χωρίζει για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε» και πραγματικώς κάνανε την πρώτη Ε.Ο.Κ., όπως λεγότανε εκείνη την εποχή. Πεθάνανε όμως οι ιδεολόγοι, επικράτησαν οι κεφαλαιούχοι και αντί για την ευημερία των λαών της Ευρώπης, η ενωμένη Ευρώπη έγινε για την ευημερία του πλούτου ορισμένων ανθρώπων. Και σήμερα έχουμε τους μεγάλους κεφαλαιούχους, οι οποίοι μας κυβερνάνε και δουλεύουμε για αυτούς. Εγώ τουλάχιστον και ίσως και ορισμένοι να έχουν και την εντύπωση ότι η Γερμανία βρήκε την ευκαιρία να μας εκδικηθεί, διότι τον πόλεμο τον χάσανε από εμάς. Πώς τον χάσανε από εμάς; Καθυστέρησαν έξι μήνες να στραφούν προς την Ρωσία και χάσανε και τα πιο επίλεκτα τμήματα του στρατού τους και μέχρι να τα ξαναφτιάξουνε πέρασε ο χρόνος. Και όταν απήγανε εναντίον της Ρωσίας ήταν πλέον αργά…

-Υπήρξε κάποια στιγμή που φοβηθήκατε πολύ για τη ζωή σας;

Ποτέ μου! Ποτέ δεν εφοβήθηκα για την ζωή! Ποτέ δεν περίμενα ότι θα σκοτωθώ.

-Ήσασταν αισιόδοξος;

Πάντοτε!

-Πιστεύετε πως οι Έλληνες θα πολεμούσαν με το ίδιο θάρρος αν γινόταν ξανά πόλεμος ?

Όχι, δε νομίζω απογοητεύτηκε ο κόσμος σήμερα. Γιατί πολεμήσαμε; Γιατί σκοτωθήκαμε; Γιατί;

-Για την ελευθερία.

Πού είναι η ελευθερία; Να έρχονται οι δανειστές, να δίνουνε διαταγές και να κάνουνε ότι θέλουνε(!) ; Ένα είναι για να ‘μαστε ξηγημένοι: οι Ευρωπαίοι λέγανε να καταργήσουμε ορισμένα προνόμια που είχανε ορισμένες ομάδες πολιτών και εμείς τους λέγαμε: «Ναι» και τους κοροϊδεύαμε τους κουτόφραγκους. Αυτά όμως ήρθε η εποχή να τα πληρώσουμε, διότι δεν είμαστε κράτος σύγχρονο. Είμαστε ένα κράτος που βασίζεται σε ορισμένες ομάδες διαφόρων κατηγοριών. Αυτά δεν είναι πράματα για ένα σύγχρονο κράτος, αλλά καμιά κυβέρνηση δεν ανελάμβανε να τα εφαρμόσει λόγω του κόστους που θα είχανε.

-Τι πιστεύατε για τον πόλεμο πριν και έχετε αλλάξει γνώμη για αυτόν;

Πάντοτε γίνονται σφάλματα, σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής γίνονται σφάλματα και με τον πόλεμο έγιναν σφάλματα και εμείς μετά τον πόλεμο κάναμε πολλά σφάλματα. Εν πάσει περιπτώσει, σήμερα η κατάσταση που ζούμε είναι πρωτόγνωρη. Ευρισκόμεθα σε αυτήν την κατάσταση κάπου 8 με 10 χρόνια από το 2009 που ανέλαβε ο Παπανδρέου και τον διώξανε. Όλοι συμμετείχαν εις την αύξηση του εθνικού πλούτου πριν το 2009 και οι παραγωγοί και οι υπάλληλοι και παίρνανε κάθε χρόνο αύξηση και φτάσαμε να παίρνουνε αρκετά σημαντικό μισθό, πράμα που δεν μπορούσε το ελληνικό κράτος να βαστάξει. Αυτό είπε και ο Πάγκαλος όλοι τα φάγαμε όντως, αλλά λίγοι τα φάγανε νομίμως!

-Και τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει για να βγούμε από αυτήν την κρίση;

Πιστεύω ότι πρέπει να σταματήσουμε τις μεγάλες φορολογίες και τις μειώσεις των μισθών και των συντάξεων και να δοθούν λεφτά στο κράτος να φτιάξει έργα, να πάει κόσμος να δουλέψει, να έρθουν επενδυτές, να φτιάξουνε εργοστάσια και να έχομεν παραγωγή και να κάνουμε και εξαγωγές και εμείς να ζήσουμε! Τα είδατε πουθενά αυτά τα πράματα; Τα διαβάσατε ότι θα τα κάνουνε; Ακόμα έχουν το παράπονο οι δανειστές να πάρουνε τα λεφτά τους…

-Εσείς που έχετε περάσει και τον κανονικό πόλεμο που αντιμετωπίζεις τον αντίπαλο κατά μέτωπο -σε σύγκριση με αυτό που ζούμε σήμερα- πιστεύετε πως ζούμε έναν οικονομικό πόλεμο;

Σήμερα δεν είναι μόνο το οικονομικό πρόβλημα είναι και η κρατική οργάνωση. Πρέπει το κράτος μας να οργανωθεί, όπως είναι και τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη. Ωστόσο, σήμερα έχουμε μια νέα κατάσταση, όπου το περίεργο είναι ότι ενώ λάβαρο τους είχανε τα εναντίον των μνημονίων αποδεικνύονται τελικώς υποστηρικτές των μνημονίων.

-Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πολύ για αυτή τη συνέντευξη και θα ήθελα ακόμη να μου πείτε και ένα μήνυμα που θα θέλατε να περάσετε σε αυτόν που θα διαβάσει αυτήν την συνέντευξη;

Το μήνυμά μου σε όλη μου την ζωή ήταν και είναι ότι πρέπει να αγαπάμε τους ανθρώπους.

-Και πρέπει να ελπίζουμε για κάτι καλύτερο; 

Ασφαλώς! Ξέρετε τι είναι να αγαπάς τους ανθρώπους και να ενδιαφέρεσαι για αυτούς(!) ;

Μούκιος Γιάννης

Ηλιάνα Κ. 

Επιμέλεια: Ηλιάνα Κ.