ΕΘΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ

Πηγαίνοντας μια βόλτα, ένα ήσυχο απόγευμα στο κέντρο της Αθήνας, εκτός από τους όμορφους δρόμους και τα ιστορικά μνημεία της, παρατήρησα και μια άλλη, διαφορετική πλευρά της. Μια ομάδα ατόμων, σε άσχημη κατάσταση, περίμενε σε ένα κεντρικό δρόμο με τρομακτική ανυπομονησία κάτι. Ξαφνικά πρόσεξα μια απίστευτη ανακούφιση στα μάτια τους όταν τους πλησίασε ένα άτομο, με προσεγμένη εμφάνιση, έχοντας το ένα χέρι στην αριστερή τσέπη. Ένα στενό πιο κάτω, μέσα σε ένα δρομάκι, υπήρχε ένας άνθρωπος με κατεβασμένο παντελόνι που υπέγραφε την καταδίκη του με μία ένεση, ενώ μια μάνα ταυτόχρονα τραβούσε επίμονα το βλέμμα των δύο ανυποψίαστων παιδιών της. 
Είναι καιρός η κοινωνία να σταματήσει να κρύβεται πίσω από μια απαγόρευση, αγνοώντας τα προβλήματα αυτά, και να δοθεί μια ρηξικέλευθη λύση, προκειμένου να αντιμετωπιστεί ριζικά το θέμα αυτό. Τη λύση αυτή θα την δώσει η νομιμοποίηση.

Αρχικά, υπάρχει ένα τεράστιο, μη ελεγχόμενο κεφάλαιο, το οποίο όχι μόνο τροφοδοτεί εγκληματικές οργανώσεις αλλά και προωθεί την επιρροή τους στο κοινωνικό σύνολο, κινούμενη πάντα με την βοήθεια ενός αστικού υψηλού κεφαλαίου. Επιπλέον, η καθημερινότητα ενός χρήστη είναι ένας κύκλος αναμονής και χρήσης, ο οποίος εξαρτάται αποκλειστικά από το λεγόμενο «dealer». Με λίγα λόγια, η ζωή του εξαρτάται από τρίτους, καταργώντας την ανεξαρτησία του. Πολλές φορές μάλιστα, προκειμένου το άτομο να αποκτήσει την «δόση» του, οδηγείται σε εγκληματικές συμπεριφορές, οξύνοντας έτσι τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Εξαιτίας αυτού το άτομο σιγά -σιγά παραμερίζεται από το κοινωνικό σύνολο, καταλήγοντας στο περιθώριο, περιορίζοντας ακόμα περισσότερο την ομαλή επανένταξη του στο κοινωνικό σύνολο, το οποίο στην τελική, δεν τον έχει ανάγκη. Τέλος, ακόμα και κάποια υψηλόβαθμα στελέχη των κρατικών φορέων που είναι υπεύθυνα για την επιβολή της τάξης, κρυμμένοι πίσω από ένα νόμιμο «προσωπείο», προωθούν το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών (έχοντας φυσικά μεγάλο αφορολόγητο κέρδος), σπιλώνοντας έτσι, το όνομα και το ρόλο της αστυνομίας.

Βλέποντας το θέμα από μία αντικειμενική οπτική γωνία, η νομιμοποίηση μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα, από αυτά που φοβάται μια συντηρητική κοινωνία .Ο εθισμένος, δε θα είναι πλέον εγκληματίας αλλά ασθενής, που θα χρήζει θεραπείας. Έτσι, θα πάψει να αποτελεί έναν εγκληματία, ένα πρότυπο αποτυχίας και θα μετατραπεί σε έναν άνθρωπο ο οποίος αντιμετωπίζει ένα καθημερινό πρόβλημα και θα έχει την πλήρη στήριξη του συνόλου. Επομένως, το άτομο, όχι απλά θα απελευθερωθεί από τα δεσμά των εγκληματικών οργανώσεων, αλλά και θα σταματήσει να είναι ο «κακός» της υπόθεσης, και θα αναγνωριστεί το τραγικό του πρόσωπο.

Όμως, από κοινωνιολογικής άποψης ,τα οφέλη από τη νομιμοποίηση θα είναι τεράστια. Το πρώτο βήμα θα είναι η ανέλιξη της κρατικής οικονομίας .Με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα παραγωγής, θα αποσυμφωρηθεί η ανεργία, ανοίγοντας νέα παράθυρα στον τομέα αυτό. Επιπλέον, θα περιοριστεί σημαντικά η δράση των παράνομων συνδικάτων που βασίζονται πάνω στην αγοραπωλησία ναρκωτικών ουσιών για την χρηματοδότησή τους, όπως επίσης και τα ξεσπάσματα των χρηστών, μειώνοντας έτσι ραγδαία τα επίπεδα εγκληματικότητας. Τέλος, θα ανοιχθούν νέοι ορίζοντες σε επιστήμες όπως η ιατρική για τη θεραπεία ασθενειών με τη χρήση ουσιών όπως η κάνναβη κάνοντας μια επανάσταση στον τομέα αυτό.

Βέβαια, κάτι τέτοιο είναι εφικτό μόνο αν η κοινωνία έχει φροντίσει για τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών. Θα πρέπει αρχικά η πώληση να λαμβάνει χώρα μέσα σε ειδικούς, ελεγχόμενους χώρους όπως φαρμακεία και να χρειάζονται ειδικές άδειες (τόσο για την αγορά όσο και για την πώληση) φυσικά, σε προκαθορισμένες και συγκεκριμένες ποσότητες ανά άτομο και αποθέματος. Σημαντική επίσης, θα είναι και η δημιουργία εξειδικευμένων κλινικών απεξάρτησης που παρέχουν στο χρήστη τόσο σωματική όσο και ψυχολογική υποστήριξη. Επιπλέον θα πρέπει να εξασφαλίσει την ομαλή επανένταξη του ατόμου στην κοινωνία, μέσω κατάλληλης ενημέρωσης του ευρύτερου συνόλου και της δημιουργίας κινήτρων ενασχόλησης με τον τομέα αυτό.

Ένα πείραμα, που διεξήχθη στο τέλος της δεκαετίας του ‘70, από τον Καναδό ψίχαλο Bruce K. Alexander, έδωσε μια νέα οπτική στον ψυχισμό του χρήστη. Κατά τη διάρκεια του πειράματος αυτού, χωριστήκαν δυο πληθυσμοί τρωκτικών. Στην πρώτη περίπτωση, τα ποντίκια βρίσκονταν μεμονωμένα σε κλουβιά, ενώ στη δεύτερη ελεύθερα σε ένα πάρκο για να αλληλεπιδράνε μεταξύ τους. Και στις δυο περιπτώσεις υπήρχε διαθέσιμη μορφίνη στους χώρους, την οποία κατανάλωναν κυρίως οι εγκλωβισμένοι ποντικοί, ενώ στην άλλη πληθυσμιακή ομάδα, η χρήση ήταν σχεδόν μηδαμινή. Η επιστημονική ομάδα, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι ο εθισμός οφείλεται κυρίως σε ψυχολογικά αίτια, και στον τρόπο με τον οποίο βλέπει κάποιος τον εαυτό του μέσα στην κοινωνία. Κάποιος που νιώθει τον εαυτό του εγκλωβισμένο στο κοινωνικό σύνολο, θα προσπαθήσει να διαφύγει, κάνοντας χρήση των κατάλληλων ουσιών.

Ας κάνουμε μερικές διευκρινήσεις:

Αποποινικοποίηση σημαίνει ότι κάποια πράξη δεν είναι πλέον αξιόποινη και στην περίπτωση των ναρκωτικών αφορά κυρίως στη ζήτηση παράνομων ουσιών (απόκτηση – κατοχή – χρήση). Κατά την αποποινικοποίηση παραμένει παράνομη η χρήση, κατοχή και απόκτηση ναρκωτικής ουσίας, χωρίς το αδίκημα να είναι ποινικό, αλλά διοικητικό (π.χ. πρόστιμο, αφαίρεση άδειας κλπ.).
Σε αντίθεση, η νομιμοποίηση καθιστά νόμιμη μία πρότινος παράνομη ή απαγορευμένη πράξη και στην περίπτωση των ναρκωτικών αφορά κυρίως στην προσφορά (παραγωγή, επεξεργασία ή πώληση για μη ιατρική χρήση). Στην περίπτωση της νομιμοποίησης ναρκωτικών ουσιών, αυτά αντιμετωπίζονται με κανονιστικές διατάξεις όπως π.χ. συμβαίνει με το αλκοόλ, τον καπνό κ.ά..
Κατηγοριοποίηση ναρκωτικών ουσιών είναι η συσχέτιση της ποινικής αντιμετώπισης, με το είδος και την επιβλαβή δράση της ουσίας, όχι μόνο σε ατομικό αλλά και σε ευρύτερα κοινωνικό πλαίσιο.

Πολλές χώρες, προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις σχετικά τόσο με την κατοχή, όσο και με την χρήση ναρκωτικών ουσιών. Ας αναλύσουμε κάποιες από αυτές: 
Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα του ‘13, η Ουρουγουάη έγινε επισήμως η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποιεί το ναρκωτικό. Η μαριχουάνα πωλείται από τον Απρίλιο του ‘14 στα φαρμακεία, με ανώτατο όριο τα 40 γραμμάρια τον μήνα ανά πελάτη. Παράλληλα, κάθε νοικοκυριό έχει πλέον το δικαίωμα να παράγει έως 480 γραμμάρια ετησίως.
Εν τω μεταξύ, την ίδια Πρωτοχρονιά άνοιξαν στο Κολοράντο των ΗΠΑ τα πρώτα μαγαζιά λιανικής πώλησης μαριχουάνας, κατόπιν υπερψήφισης της τροπολογίας 64 για την πλήρη νομιμοποίηση της ουσίας στην πολιτεία από τους ψηφοφόρους, τον Νοέμβριο του 2012.
Το ίδιο συνέβη και στη δυτική πολιτεία της Ουάσιγκτον, που ενέκρινε παρόμοιο μέτρο με δημοψήφισμα την ημερομηνία των τελευταίων εθνικών εκλογών.
Σε ακόμα μία ένδειξη της αλλαγής των καιρών, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, όπου η νομοθεσία για την κάνναβη είναι ιδιαίτερα αυστηρή, ο κυβερνήτης Άντριου Κόμο ανακοίνωσε εκείνες τις μέρες ότι θα επιτραπεί η «περιορισμένη χρήση» για ιατρικούς λόγους, σε 20 νοσοκομεία της πολιτείας κάτι στο οποίο είχε αντιταχθεί στο παρελθόν και η σχετική πρόταση είχε καταψηφιστεί τέσσερις φορές από το τοπικό Κοινοβούλιο.
Πιο κοντά μας, η Ελβετία αποποινικοποίησε τον ίδιο Οκτώβριο τη χρήση της ουσίας: η κατοχή λιγότερων των 10 γραμμαρίων συνεπάγεται μόνο ένα πρόστιμο 100 φράγκων, χωρίς καμία περαιτέρω νομική κύρωση.

«Ο κόσμος δεν θα καταστραφεί από αυτούς που προκαλούν το κακό, αλλά από αυτούς που δεν κάνουν τίποτα να το αποτρέψουν» όπως είχε πει και ο Albert Einstein. Είναι καιρός η κοινωνία να αφήσει πίσω τις συντηρητικές προκαταλήψεις πάνω στο θέμα αυτό, και να σταθεί αντιμέτωπη στο πρόβλημα αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό θα φέρει μια νέα εποχή στην κοινωνία και θα την βοηθήσει να ανελιχθεί δημιουργώντας ένα νέο, απελευθερωμένο ιδεολογικά πολίτη. Κάθε χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, προχωράει σε πιο δημοκρατικά και φιλελεύθερα νομοσχέδια πάνω σε αυτό το ζήτημα. Εμείς, τι περιμένουμε;

Γιώργος Βλαχοδημητρόπουλος
Τάσος Μωραΐτης